W dniach 24-26 września 2018 r. wizytą w Czechach rozpoczęliśmy nasz projekt. Pomysł na jego realizację zrodził się już przed kilkoma laty, kiedy to odwiedzając naszych partnerów w ramach międzynarodowego projektu współpracy mogliśmy podziwiać pierwsze efekty realizowanej przez nich inicjatywy dotyczącej przywracania starych odmian drzew owocowych. Już wtedy z podziwem przysłuchiwaliśmy się doświadczeniom czeskiej lokalnej grupy działania MAS OPAVSKO, wtedy też mogliśmy zobaczyć efekty ich kilkuletniej pracy z tym związanej w postaci nowo posadzonych drzewek w miejscowości Razova. Jednak dopiero ostatnia wizyta w ramach operacji własnej pn.: „Zaczarowany ogród” unaoczniła nam efekty ośmioletniej pracy tamtejszej społeczności oraz dostarczyła wiedzy, która pozwoli nam zaadaptować pomysł na nasz obszar.
Nasi czescy przyjaciele dzięki wieloletniemu zaangażowaniu społeczności rejonu Opavy i Nisky Jesenik oraz liderowi całego projektu – Radimowi Lokoc, odpowiedzialnemu za cały projekt dokonali inwentaryzacji blisko 300 odmian drzew owocowych: śliw, jabłoni, czereśni, gruszy. Wśród nich zaszczepionych zostało z pobranych zrazów z drzew okolicznych gospodarzy 150 drzew, choć liczba posadzonych drzew jest znacznie większa!
Uczestnicy warsztatów, a byli nimi uczniowie Zespołu Szkół Rolniczych w Kaczkach Średnich wraz z opiekunem Panem Dariuszem Statuckim, miłośnicy tradycji i natury – na co dzień współpracujący z naszym Stowarzyszeniem oraz przedstawicielki LGD, mieli okazję nie tylko odwiedzić miejsca, gdzie zostały posadzone drzewa, ale także zobaczyć jak powstają z ich owoców pyszne soki w tłoczni i zakładzie przetwórstwa. Niezwykle ciekawe były miejsca, gdzie Czesi sadzą owocowe drzewa – obok tradycyjnych sadów, drzewka te sadzi się w ogólnodostępnych miejscach, tworząc aleje drzew owocowych, czy wzdłuż dróg. Tym samym owoce są dostępne dla mieszkańców, według potrzeb. Niewątpliwie dużym ułatwieniem w dotarciu do wybranego drzewka owocowego jest aplikacja internetowa, umożliwiająca zlokalizowanie poszczególnych gatunków i odmian na mapie. Co ważne Czesi dokonując inwentaryzacji drzew – stworzyli ich bazę w Excelu, dzięki czemu tworzą „mapę” drzewostanów, zawierającą informacje m.in. o gatunku, odmianie, miejscu położenia, stanie drzewa, z którego pobrany został zraz, smak owocu, jego barwa, wykonują materiał fotograficzny.
Dodatkowymi atrakcjami podczas wizyty w Czechach były ponadto – odwiedziny w niewielkiej, rodzinnej firmie zajmującej się przetwarzaniem owoców na konfitury, soki, powidła, gdzie ciekawostką była m.in. niewielka pasieka zlokalizowana na dachu budynku, znajdującego się w centrum miasta oraz wizyta w tamtejszej rolniczej szkole średniej. Ta ostania zachwyciła nie tylko przedstawicieli naszej szkoły z Kaczek Średnich, ale i pozostałych uczestników wyjazdu. Do szkoły obecnie uczęszcza 350 uczniów. Jest to druga pod względem wielkości szkoła w Czechach, a jej tradycje sięgają 1920 roku! Wrażenie zrobił na nas rozmiar i rozmach z jakim działa. Same budynki zlokalizowane są na 12 ha, ale część uprawna to 550 ha. W szkole kształci się w praktycznych zawodach: rolnika, florysty zootechnika przez 3 lata. Zlokalizowane jest tam także liceum. Uczniowie w godzinach dopołudniowych mają zajęcia praktyczne w gospodarstwie, sadzie na polu. Przy szkole bowiem działa także prężnie działające, niezwykle zadbane gospodarstwo. O rozmiarze i działalności szkoły świadczy chociażby liczba ciągników, którym dysponuje szkoła – 15 sztuk, nowoczesnych i znanych w rolnictwie marek. Dyrektor szkoły zarządza nią już od 16 lat, zaś od 4 lat prowadzi przyszkolne gospodarstwo. Na terenie szkoły znajduje się też restauracja, stadnina koni oraz uprawia się wierzbę energetyczną. Niebawem w jednym z budynków powstanie terrarium. Abiturienci szkoły są cenionymi na terenie Czech specjalistami, którzy cieszą się dużym uznaniem nie tylko w gospodarstwach, ale także w przedsiębiorstwach.
Warsztaty poprowadzili dla nas Pani Petra Chroustova z Lokalnej Grupy Działania – MAS OPAVSKO oraz Radim Lokoc – koordynator projektów dotyczących przywracania starych odmian drzew owocowych.
Przed nami wiele pracy. Mamy świadomość, że czas i budżet projektu nie pozwolą dorównać rozmachowi projektu czeskiego, niemniej determinacja w nas duża. Do naszego projektu przyłączyła się szkoła średnia z Kaczek Średnich, mamy także zaangażowanych przedstawicieli Uniwersytetu Przyrodniczego z Poznania oraz ludzi, dla których temat tradycji i ekologii jest ważny i wart poświęcenia czasu, by w przyszłości – z rodzinami, móc cieszyć się smakiem dzieciństwa i babcinych konfitur.
Jeszcze w październiku (19-go) odbędzie się warsztat prowadzony przez dr Rutkowskiego z poznańskiego uniwersytetu, poświęcony starym odmianom drzew owocowych występujących w naszym województwie. Kolejne to – dotyczące rozpoznawania odmian w terenie, pobierania zrazów, szczepienia. W ramach projektu przewidziano także organizację konferencji oraz wzorem partnerów z Czech – wydanie publikacji zawierającej opis zinwentaryzowanych na naszym obszarze gatunków i odmian drzew owocowych. Elementem finalnym będzie wspólne – uczestników projektu i mieszkańców, posadzenie zaszczepionych drzew w „Zaczarowanym ogrodzie” w Krwonach (gdzie od wiosny przyszłego roku znajdować się będzie siedziba Stowarzyszenia, Spółdzielni „Powrócisz tu” oraz Fundacji ze Smakiem). Jak na zaczarowany ogród przystało – nie zabraknie w nim również pszczół.
Wszystkich zainteresowanych niniejszą tematyką, chcących przyłączyć się do naszej inicjatywy – zapraszamy do kontaktu z naszym biurem.
Magdalena Ciołek
